Σκοπός

Αντικείμενο του ερευνητικού έργου είναι η δημιουργία και πιλοτική λειτουργία ενός Εθνικού Παρατηρητηρίου Δασικών Πυρκαγιών, με στόχο την ανάπτυξη δεικτών, προϊόντων και υπηρεσιών σχετικών με την πρόληψη και την εκτίμηση των  επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών, με τη χρήση Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών. Τα παραδοτέα του έργου αναμένεται να διευκολύνουν σημαντικά το έργο της Ειδικής Γραμματείας Δασών και των δασικών υπηρεσιών οι οποίες είναι επιφορτισμένες τόσο με την πρόληψη των πυρκαγιών όσο και με την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων. Πρόκειται για συνεργασία μεταξύ της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης, Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος του Υπουργείο  Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Εργαστηρίου Δασικής Διαχειριστικής και Τηλεπισκόπησης του Α.Π.Θ. και του Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος, η οποία χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο.

Η διαμόρφωση των μεσογειακών οικοσυστημάτων στο πέρασμα των χρόνων έχει επηρεαστεί καταλυτικά από τις δασικές πυρκαγιές. Η εμφάνιση των δασικών πυρκαγιών, ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσογείου, σχετίζεται με:

• την αύξηση συγκέντρωσης καύσιμης ύλης λόγω της εγκατάλειψης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων,
• την αλλαγή των παραδοσιακών τρόπων καλλιέργειας και βόσκησης και
• την παρατηρούμενη κλιματική αλλαγή, η οποία ιδιαίτερα στα Μεσογειακά οικοσυστήματα χαρακτηρίζεται από την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, με αποτέλεσμα την αύξηση της ξηρότητας της βλάστησης, και συνεπώς την αύξηση του κινδύνου έναρξης πυρκαγιών.

Όπως στην υπόλοιπη Μεσόγειο, έτσι και στην Ελλάδα, οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν το πιο γνωστό κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα Ελληνικά δάση και κατ’ επέκταση το φυσικό περιβάλλον της χώρας. Τα ιδιαίτερα κλιματικά χαρακτηριστικά που επικρατούν στην περιοχή, σε συνδυασμό με τους τύπους βλάστησης που κυριαρχούν στα ελληνικά δάση, ευνοούν την έναρξη και διάδοση των δασικών πυρκαγιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι τις δυο τελευταίες δεκαετίες έχουν χαθεί πάνω από δυο εκατομμύρια εκτάρια δασικών εκτάσεων (πηγή: EFFIS).

Ενώ μέχρι πρόσφατα ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης των πυρκαγιών ήταν η καταστολή τους, τα τελευταία χρόνια αρχίζει να δίνεται έμφαση τόσο στην πρόληψη των πυρκαγιών (π.χ. χαρτογράφηση καύσιμης ύλης, παραγωγή δεικτών επικινδυνότητας έναρξης πυρκαγιών) όσο και στην εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (π.χ. χαρτογράφηση καμένων εκτάσεων, εκτίμηση της σφοδρότητας της πυρκαγιάς).

Η Τηλεπισκόπιση σε συνδυασμό με τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών παρέχουν τη δυνατότητα επεξεργασίας και ψηφιακής ανάλυσης δορυφορικών και άλλων βοηθητικών δεδομένων και την παραγωγή πληροφοριών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών όσο και στην εκτίμηση των επιπτώσεων αυτών.

Το Εθνικό Παρατηρητήριο Δασικών Πυρκαγιών – ΕπαΔαΠ στοχεύει στη δημιουργία υπηρεσιών, σχετικών με την πρόληψη αλλά και την εκτίμηση των  επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιχειρησιακά από τους αρμόδιους φορείς στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών. Οι υπηρεσίες αυτές βασίζονται σε εξελιγμένες μεθόδους ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων μέσης ή υψηλής ευκρίνειας και δύναται να ενημερωθούν ή να εφαρμοστούν σε περιοχές που δεν υπάρχουν άλλα δεδομένα.

Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του ΕΠαΔαΠ αναπτύσσονται οι παρακάτω υπηρεσίες:

1. Υπηρεσία χαρτογράφησης τύπων καύσιμης ύλης, με δυνατότητα ανανέωσης του χαρτογραφικού προϊόντος όποτε και όπου χρειάζεται.
2. Υπηρεσία αυτόματης χαρτογράφησης καμένων εκτάσεων, η οποία παρέχει σε άμεσο χρόνο μετά την πυρκαγιά, την οριοθέτηση της καμένης έκτασης με πολύ μεγάλη ακρίβεια.
3. Υπηρεσία μεσοπρόθεσμης πρόβλεψης έναρξης δασικών πυρκαγιών, η οποία θα έχει δυνατότητα οχταήμερης πρόβλεψης.